(( یا ربّ)) یعنی تو، هستی و بس! تو ربّ منی در احسان! تو ربّ منی در عون! تو ربّ منی در رحمت! تو ربّ منی در وقتی که من دارم تجرّی می‌کنم و اسائه می‌کنم! تو ربّ منی در وقتی که من دارم با تو مکر می‌کنم و خیال می‌کنم که می‌توانم از امر تو جلو بیفتم ولی این‌طور نیست… تو ربّ منی و من معترفم، تو خدای منی ربّی و تمام جهان من را تو متکفّلی وبس!

باری فرق بین اولیای الهی با دیگران فرق بین خورشید با شب تار است، نه بین خورشید و ماه و یا بین ماه و ستارگان، آن‌ها می‌بینند و دیگران نمی‌بینند، آن‌ها لمس می‌کنند و دیگران در تخیّل و وهم به‌سر می‌برند. آنان حقیقت را با جان خود مسّ و با قلب خود مشاهده می‌کنند و دیگران تیری در شب تار می‌پرانند. آنان به حق متحقق گشته‌اند و اصالت سافته‌اند و بقیّه در اعتباریّات و تصوّرات منغمرند.

اگر انسان بخواهد به حقیقت همهٔ موجودات، یعنی به حقیقت هستی اطلاع پیدا کند، چاره‌ای نیست که نفس و عقل و روح او با حقیقت هستی متحد بشود و برای او وحدت عینیه پیدا بشود. فقط در این‌صورت است که انسان می‌تواند به حقیقت اشیاء اطلاع پیدا بکند. این می‌شود معنای حکمت.

دعوت و درخواست، یک امر قلبی است. ما به ظاهر می‌گوئیم «اللهم انی اسئلک قضا حاجتی …» اما در ماورا این لفظ، آن دل و آن نفس است که دارد طلب می‌کند. آن نفس، ماده نیست، آن نفس دارای مراتب علّی برزخی، ملکوتی، جبروتی، لاهوتی و انمحا ذاتی در ذات پروردگار است.

از آنجایی که انسان دارای مراتب مختلفه در وجود است، خواست و طلب هر کدام از افراد هم منطبق با آن مرتبه‌ای است که با پروردگار در آن مرتبه ارتباط دارد. چون همه افراد یکسان نیستند؛ یک نفر مقدار سعه تفکراتش، تمفکرات برزخی است و در عالم تخیلات است؛ یک نفر مقدار سعه تفکراتش تفکرات ملکوتی است؛ یک نفر تفکراتش تفکرات معنا و جبروتی است؛ و یک نفر هم با سر ارتباط دارد.

از صفحه ۲۵۴ کتاب